Diabetes Type 3? De Connectie Tussen Insulineresistentie en Hersenziekten

We besteden veel aandacht aan focus, aan productiviteit, en aan prestaties in het dagelijks leven. Maar hoe zit het met onze bloedsuikerspiegel? Voor de meesten van ons is dit geen prioriteit. Suikerziekte, denken we, is iets wat anderen overkomt, niet ons. We voelen ons bijna immuun voor de risico’s. Toch neemt het aantal mensen met diabetes jaar na jaar toe. De realiteit is dat diabetes niet plotseling ontstaat. Het ontwikkelt zich langzaam, vaak onopgemerkt, via insulineresistentie—de eerste stap richting diabetes. Maar wat veel mensen niet weten, is dat dit proces niet alleen je lichaam, maar ook je brein beschadigt.

Ditmaal gaan we dieper in op wat insulineresistentie is, hoe het de werking van je hersenen beïnvloedt, en waarom het zo belangrijk is om je bloedsuikerspiegel van jongs af aan in de gaten te houden. We gaan namelijk het volgende recente artikel bespreken: The insulin resistant brain: impact on whole-body metabolism and body fat distribution, geschreven door Martin Heni. 

Wat valt op in dit artikel? 

• Alzheimer en insulineresistentie worden steeds meer aan elkaar gekoppeld; mensen met diabetes hebben een 60% hoger risico om Alzheimer te ontwikkelen.
• Mensen met insulineresistentie hebben een 50% hoger risico op het ontwikkelen van neurodegeneratieve ziekten zoals Alzheimer.
• Insuline helpt bij het versterken van de synaptische verbindingen in de hersenen, die essentieel zijn voor leren en geheugen.
• Bij insulineresistentie verzwakken deze verbindingen, wat leidt tot cognitieve problemen en geheugenverlies.
• Insulineresistentie komt vaak voor bij mensen met overgewicht, maar je kunt ook met een normaal gewicht insulineresistentie ontwikkelen—dit wordt “metabolically obese normal weight” genoemd.

Maar, we moeten beginnen bij het begin dus we gaan terug naar de basis:

Wat is insulineresistentie?

Insulineresistentie is de eerste waarschuwingsstap op weg naar diabetes type 2. In een gezond lichaam zorgt het hormoon insuline ervoor dat glucose uit je bloed in je cellen wordt opgenomen, waar het wordt gebruikt als energie. Om de functie van insuline beter te begrijpen, kunnen we het vergelijken met een sleutel-slot systeem:

Insuline = sleutel: Insuline fungeert als een sleutel die de 'deur' van de cellen kan openen.

Celreceptoren = slot: De celreceptoren zijn als sloten op de celdeur die alleen door de juiste sleutel (insuline) geopend kunnen worden.

Glucose = pakketje: Glucose is als een pakketje dat afgeleverd moet worden in de cel.

Het proces: Wanneer insuline (de sleutel) past op de celreceptor (het slot), opent de 'deur' van de cel zich, waardoor glucose (het pakketje) naar binnen kan en door de cel gebruikt kan worden als energie.

Bij insulineresistentie werkt dit systeem niet goed: het is alsof het slot (de celreceptor) beschadigd is, waardoor de sleutel (insuline) niet meer goed past en de deur moeilijk open gaat. Hierdoor blijft glucose in het bloed circuleren in plaats van de cel binnen te gaan, er ontstaat dus een hoge bloedsuiker. Als reactie maakt je alvleesklier steeds meer insuline aan om de glucose toch naar de cellen te krijgen, maar dit leidt uiteindelijk tot uitputting van de alvleesklier.

Het probleem is dat insulineresistentie niet alleen zorgt voor een hogere bloedsuikerspiegel, maar ook leidt tot vetophoping in en rond verschillende organen, waaronder:

• Skeletspieren: Hier wordt glucose normaal gesproken opgeslagen voor energie. Bij insulineresistentie werkt dit proces niet goed en ontstaat vetophoping in de spieren.
• Lever: Insulineresistentie kan leiden tot non-alcoholische leververvetting, een aandoening die op lange termijn leverproblemen zoals cirrose kan veroorzaken.
• Vetweefsel: Insulineresistentie stimuleert de aanmaak van meer vetweefsel, vooral rond de buikstreek. Dit noemen we ook wel visceraal vet of androgeen vet, wat extra gevaarlijk is voor je gezondheid.
• Hart: Vet kan zich ook rond het hart ophopen, wat de kans op hart- en vaatziekten vergroot.
• Hersenen: Dit is waar veel mensen niet aan denken. Insulineresistentie kan ook vetophoping in de hersenen veroorzaken. Dit kan de weg vrijmaken voor cognitieve achteruitgang, waaronder Alzheimer.

Insulineresistentie en het brein: De link met cognitieve achteruitgang

Uit onderzoek blijkt dat insulineresistentie een negatieve invloed kan hebben op de hersenfunctie. Insuline is niet alleen belangrijk voor het reguleren van de bloedsuikerspiegel, maar speelt ook een cruciale rol in het behoud van cognitieve functies. Het helpt synapsen—de verbindingen tussen hersencellen—te versterken, die essentieel zijn voor geheugen en leren. Als je hersenen insuline niet goed kunnen gebruiken, kunnen deze synapsen verzwakken, wat leidt tot cognitieve achteruitgang.

Sommige wetenschappers gaan zelfs zo ver dat ze de ziekte van Alzheimer omdopen tot “diabetes type 3”. De reden hiervoor is de correlatie tussen insulineresistentie en deze neurodegeneratieve ziekte. In de hersenen zorgt insulineresistentie voor een verminderd insuline effect, wat een rol kan spelen in de vorming van zogeheten amyloïde plaques. Dit zijn abnormale ophopingen van eiwitten in de hersenen en momenteel een van de belangrijkste kenmerken in de pathofysiologie van Alzheimer. Dit betekent dat als je insulineresistentie niet onder controle hebt, je niet alleen een verhoogd risico loopt op diabetes, maar ook op Alzheimer en andere vormen van dementie.

Onderzoek toont aan dat mensen met insulineresistentie een verhoogd risico hebben op cognitieve achteruitgang en geheugenverlies. Bij patiënten met type 2 diabetes hadden zowel de duur van de ziekte als de mate van ontregeling van de bloedsuikerspiegel een significant effect op de snelheid van cognitieve achteruitgang.

Hoe kun je insulineresistentie behandelen?

Als het gaat om insulineresistentie, is preventie de beste interventie. De eerste stap naar herstel is meten, want wat je kunt meten, kun je ook managen. Bij onze cliënten houden we de bloedsuikerspiegel regelmatig in de gaten, vooral als we vroege tekenen van insulineresistentie detecteren. Het mooie van insulineresistentie is dat je het vaak 10 jaar of langer van tevoren kunt zien aankomen voordat het zich ontwikkelt tot diabetes. Dit geeft je een kans om in te grijpen voordat het te laat is.

Welke stappen moet je ondernemen om insulineresistentie te voorkomen?

1. Meten en monitoren: Begin met regelmatig je bloedsuikerspiegel en insulineresistentie te meten. Een verhoogde bloedsuikerspiegel of insulineresistentie is een teken dat je direct moet ingrijpen.
2. Leefstijlaanpassingen: Het goede nieuws is dat insulineresistentie vaak kan worden behandeld met eenvoudige aanpassingen in je leefstijl. Regelmatige lichaamsbeweging, zelfs een dagelijkse wandeling van 30 minuten, kan helpen om de insulinegevoeligheid van je lichaam te verbeteren. Een gezond dieet, rijk aan vezels en arm aan geraffineerde koolhydraten, kan de suikerspiegel stabiliseren en de insulinegevoeligheid bevorderen.
3. Medicatie en supplementen: Soms kan medicatie zoals SGLT2-remmers of bepaalde supplementen nodig zijn om de insulinegevoeligheid te herstellen. Deze medicatie kan helpen bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel en het verminderen van de belasting op de alvleesklier. Hoe eerder je ingrijpt, hoe groter de kans dat je insulineresistentie alleen met leefstijlveranderingen kunt omkeren, zonder medicatie.

Preventie is de sleutel

Het is belangrijk om te begrijpen dat insulineresistentie een sluipende aandoening is die je gezondheid ernstig kan aantasten, lang voordat je wordt gediagnosticeerd met diabetes. De schade die het kan aanrichten aan je organen, en in het bijzonder je hersenen, is significant en kan leiden tot cognitieve achteruitgang en een verhoogd risico op Alzheimer.

Als iemand zegt: “Ik had een jaar geleden niets, en dit jaar heb ik diabetes”, heeft de behandelaar iets over het hoofd gezien. Insulineresistentie is een waarschuwing die je niet mag negeren. Hoe eerder je actie onderneemt, hoe groter de kans dat je dit proces kunt omkeren, je bloedsuikerspiegel kunt beheren en je hersenen gezond kunt houden.