Steeds vaker hoor je het: “Cholesterol is niet slecht.” Op social media worden verzadigde vetten in ere hersteld, en grasgevoerde boter krijgt een bijna heilige status. Sommigen zweren zelfs bij een dagelijkse klont roomboter voor optimale hormonen en energie.

Maar wat betekent dit voor je hart- en vaatgezondheid? Wat is het verschil tussen LDL, HDL en apoB – en hoe bepaal je wat voor jóu werkt?

In dit artikel duiken we in:

• Wat cholesterol is en waarom je lichaam het nodig heeft
• Het verschil tussen LDL, HDL en apoB
• Waarom sommige mensen ‘hyper-responders’ zijn
• Wat de wetenschap zegt over ketogeen eten en hartgezondheid
• Hoe je cholesterolwaarden strategisch optimaliseert

Wat is cholesterol en waarom hebben we het nodig?

Cholesterol is een vetachtige stof met cruciale functies in het lichaam. Het speelt een rol in:

• De aanmaak van hormonen zoals testosteron en oestrogeen
• De opbouw van celmembranen en zenuwcellen
• De productie van vitamine D via zonlicht

Je lichaam maakt zelf cholesterol aan, met name in de lever. Wanneer je minder cholesterol via voeding binnenkrijgt, verhoogt het lichaam de eigen productie. Andersom verlaagt het die productie wanneer je meer cholesterol eet.

Maar dat betekent niet dat voeding geen impact heeft. Een voedingspatroon rijk aan verzadigd vet kan het LDL-cholesterol dusdanig verhogen dat het risico op hart- en vaatziekten toeneemt. De nuance zit hem in de context, je genetische aanleg en de vorm waarin cholesterol in het bloed circuleert.

LDL, HDL en apoB: wat zegt de moderne wetenschap?

De traditionele indeling in ‘goed’ (HDL) en ‘slecht’ (LDL) cholesterol doet de werkelijkheid tekort. Er is inmiddels meer bekend over de werkelijke risicofactoren.

Belangrijke inzichten:

• LDL kan zich ophopen in de vaatwanden en bijdragen aan atherosclerose
• Niet alle LDL-deeltjes zijn gelijk: kleine, dichte deeltjes zijn schadelijker dan grote
• ApoB geeft een vollediger beeld: het telt alle atherogene (risicovolle) deeltjes

Waarom apoB de betere marker is

Elk LDL-, VLDL- en IDL-deeltje draagt één apoB-molecuul. Door het totaal aan apoB te meten, krijg je een nauwkeuriger beeld van je cardiovasculaire risico dan met alleen LDL-C. De nieuwste richtlijnen van de European Society of Cardiology (ESC/EAS, 2023) adviseren dan ook apoB als primaire marker bij verhoogd cholesterol.

Waarom reageert niet iedereen hetzelfde op verzadigd vet?

Ongeveer 25% van de mensen zijn zogeheten hyper-responders. Hun LDL-waarden stijgen sterk bij een dieet met veel verzadigd vet. Bij sommigen stijgt tegelijkertijd ook HDL – wat mogelijk een beschermend effect heeft – maar dat maakt de stijging van LDL niet automatisch onschuldig.

Bij deze groep verhoogt een toename van LDL de kans op hartproblemen aanzienlijk. Genetica speelt hierin een sleutelrol. Mensen met het APOE4-gen zijn gevoeliger voor verzadigd vet en hebben een verhoogde kans op hart- en vaatziekten.

Daarom is het cruciaal om je bloedwaarden te kennen. Wat voor de één werkt, kan voor de ander schadelijk zijn. Persoonlijke data biedt duidelijkheid en voorkomt aannames.

Het ketogeen dieet en cholesterol: wat laat de data zien?

Een ketogeen dieet (laag in koolhydraten, hoog in vet) kan verschillende effecten hebben op je cholesterolprofiel. De balans tussen voordelen en risico’s verschilt per persoon.

Mogelijke positieve effecten:

• Verlaging van triglyceriden
• Stijging van HDL

Mogelijke negatieve effecten:

• Bij veel mensen stijgt LDL fors

Een grootschalige analyse uit de UK Biobank liet zien dat deelnemers die langdurig een ketogeen voedingspatroon volgden, twee keer zoveel hartproblemen kregen na twaalf jaar. Niet vanwege de koolhydraatbeperking zelf, maar door de hoge vetinname, vaak inclusief veel verzadigde vetten, in combinatie met de stijging van LDL die dat met zich meebracht.

Ben je ook nieuwsgierig naar het belang van geoxideerd LDL bij het herkennen van hart-en vaatziekten? Lees dan dit artikel

Kies verstandig bij vetrijke diëten

Wie het ketogeen dieet volgt, doet er goed aan de vetkeuzes te differentiëren:

Beter wel:

• Onverzadigde vetten zoals olijfolie, noten, avocado
• Vette vis zoals zalm en makreel

Beter met mate:

• Verzadigde vetten zoals boter en spek – vooral als je een hyper-responder bent

Ook hier geldt: zonder inzicht in je bloedwaarden werk je in het duister. Wat op papier gezond lijkt, kan in de praktijk je risico verhogen.

Hoe optimaliseer je cholesterolwaarden strategisch?

Wanneer je LDL of apoB verhoogd is, zijn er bewezen leefstijlstrategieën die kunnen helpen.

Aan te raden:

• Vervang verzadigde vetten deels door onverzadigde vetten
• Eet meer oplosbare vezels (zoals haver en groenten) die cholesterol helpen afvoeren
• Beweeg regelmatig: zowel krachttraining als cardio verbeteren de vetstofwisseling

Opletten voor:

• Een ketogeen dieet volgen zonder inzicht in je bloedwaarden
• Denken dat meer cholesterol automatisch goed is voor je hormonen
• LDL negeren – apoB is de betere risicomarker

In sommige gevallen is leefstijl alleen niet voldoende. Als hart- en vaatziekten in de familie voorkomen, kan medicatie zoals statines of PCSK9-remmers nodig zijn. Ook dat is een strategische keuze – niet een zwaktebod.

Regie nemen begint met inzicht

Cholesterol is essentieel voor het lichaam – maar te veel van het verkeerde type, in de verkeerde context, verhoogt je risico op hart- en vaatziekten. De wetenschap is helder:

• Niet iedereen reageert hetzelfde op verzadigd vet
• LDL vertelt niet het hele verhaal – apoB is de betere indicator
• Je voeding, genetica en leefstijl bepalen samen je risico

Wil je hier grip op krijgen? Dan begint het bij meten, begrijpen en bijsturen. Geen dogma’s. Geen hypes. Wel eigenaarschap. Want hoe je lichaam reageert op voeding, is geen gok: het is te onderbouwen. En dat is waar strategische gezondheid met de focus op longevity om draait.

In onze Weekly Insights deelt Drs. Alexander Rakic wekelijks de nieuwste wetenschappelijke inzichten op het gebied van gezondheidswetenschappen en longevity. Wil je hiervan op de hoogte blijven? Meld je dan hieronder aan.
‍