Cholesterol en LDL: Essentieel of toch gevaarlijk?

Is een blok boter per dag écht gezond?

Op social media wordt cholesterol steeds vaker vrijgepleit als onschuldig. Sommige influencers beweren zelfs dat er niet zo gezond is als dagelijks een flinke klont grasgevoerde boter eten. Maar hoe zit het met LDL-cholesterol, verzadigd vet en hart- en vaatgezondheid? Is cholesterol slecht voor je lichaam? Wat doet cholesterol eigenlijk?

Cholesterol is essentieel voor het lichaam, maar een teveel aan het verkeerde type verhoogt het risico op hartziekten. De echte vraag is: moet je cholesterol verlagen of niet?

In dit artikel ontdek je:

• Wat cholesterol is en waarom je lichaam het nodig heeft
• Het verschil tussen LDL, HDL en apoB
• Waarom sommige mensen ‘hyper-responders’ zijn en hun LDL snel stijgt
• Wat de wetenschap zegt over ketogeen eten en hartgezondheid
• Hoe je je cholesterolwaarden slim optimaliseert

Wat is cholesterol en waarom hebben we het nodig?

Cholesterol is een vetachtige stof die een cruciale rol speelt in:

• Hormoonproductie, zoals testosteron en oestrogeen
• Celmembranen en zenuwstelsel
• Vitamine D-aanmaak via blootstelling aan zonlicht

Ons lichaam maakt zelf cholesterol aan, vooral in de lever. Het is dus een lichaamseigen stof die we nodig hebben als mens. Wanneer we minder cholesterol eten, verhoogt de lever de eigen productie van cholesterol en wanneer we te veel eten verlaagt het de eigen productie. Toch kan een dieet met veel verzadigd vet het LDL-cholesterolgehalte dusdanig verhogen, dat het kan bijdragen aan een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.

LDL vs. HDL: Wat zegt de moderne wetenschap?

Het oude idee van “goed” (HDL) en “slecht” (LDL) cholesterol is achterhaald. Wat echt telt is:

• LDL-cholesterol kan zich ophopen in de vaatwanden
• Niet alle LDL-deeltjes zijn gelijk: kleine, dichte LDL-deeltjes zijn gevaarlijker dan grote LDL
• ApoB is een betere risicomarker dan LDL-C

ApoB als belangrijkste marker

Elk atherogene deeltje (LDL, VLDL, IDL) draagt één apoB-molecule. ApoB telt alle risicodeeltjes en is daarmee een betrouwbaardere indicator voor hart- en vaatziekten dan LDL-C. De nieuwste richtlijnen van de European Society of Cardiology (ESC/EAS, 2023) adviseren apoB als primaire risicomarker als we kijken naar een verhoogde cholesterol.

Waarom stijgt LDL bij sommige mensen extreem?

Niet iedereen reageert hetzelfde op verzadigd vet. Ongeveer 25% van de mensen zijn zogeheten hyper-responders:

• Hun LDL stijgt sterk bij een dieet rijk aan verzadigd vet
• Dit kan samengaan met een stijging van HDL, wat mogelijk beschermend werkt
• Bij sommige mensen verhoogt een stijging van LDL het risico op hartziekten

Genetica speelt hierbij een rol. Mensen met het APOE4-gen zijn gevoeliger voor verzadigd vet en hebben een hogere kans op verhoogde LDL- en hartproblemen. Dit is waarom persoonlijke bloedtests cruciaal zijn: wat voor de één werkt, kan bij de ander juist schade aanrichten. Het checken van je bloedwaarden zorgt voor zekerheid in je gezondheid. 

Het ketogeen dieet en cholesterol: Werkt het of niet?‍

Het ketogeen dieet (laag in koolhydraten, hoog in vetten) heeft verschillende effecten op cholesterol:

Positieve effecten:

• Triglyceriden verlagen
• HDL (goed)  stijgt

Negatieve effecten:

• Bij veel mensen stijgt ook de LDL (slecht) fors

In een grote UK Biobank-studie hadden mensen die een keto-dieet volgden twee keer zoveel hartproblemen na 12 jaar. Dit komt doordat de inname van vetten vele malen hoger wordt en daardoor je kans loopt op klachten door te hoog cholesterol. 

Kies de juiste vetten bij een ketogeen dieet

Wie keto volgt, kan beter kiezen voor onverzadigde vetten zoals:

• Olijfolie
• Noten en avocado
• Vette vis zoals zalm

Verzadigde vetten ter opvulling van het dieet, zoals boter en spek, kunnen de LDL-waarden sterk laten stijgen, vooral bij hyper-responders.

Hoe verlaag je cholesterol slim?

Als je een verhoogd LDL of ApoB hebt, zijn er bewezen strategieën om dit te verbeteren:

Wél doen:

• Vervang verzadigde vetten deels door onverzadigde vetten
• Eet meer vezels, zoals haver en groenten, die helpen bij cholesterolafvoer
• Blijf in beweging: krachttraining en cardio verbeteren de vetstofwisseling

Niet doen:

• Klakkeloos een ketogeen dieet volgen zonder je bloedwaarden te checken
• Denken dat meer cholesterol eten automatisch goed is voor je hormonen
• LDL verwaarlozen – ApoB is de echte risicomarker

Soms kan medicatie zoals statines of PCSK9-remmers nodig zijn, vooral als hart- en vaatziekten in de familie zitten.

Laat je cholesterol checken en personaliseer je aanpak

Cholesterol is essentieel, maar te veel LDL en ApoB in het bloed verhogen het risico op hart- en vaatziekten. De wetenschap is helder:

• Niet iedereen reageert hetzelfde op verzadigd vet
• LDL zegt niet alles – ApoB is de betere marker
• Voeding en leefstijl spelen een cruciale rol in je cardiovasculaire gezondheid

Verhoogd cholesterol controleren

Wil je je cholesterolwaarden optimaliseren? Een eenvoudige bloedtest kan het verschil maken tussen optimale gezondheid en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten door verhoogd cholesterol. Zo kun je een aanpak kiezen die past bij jouw persoonlijke gezondheidssituatie en maak je de juiste keuzes voor een langer gezond leven. 

‍

‍